آسیب شناسی مناظرات

بسم الله الرحمن الرحیم

بحث ائتلاف در انتخابات ریاست جمهوری 92 از مباحث داغی بود که با چند ائتلاف همراه شد و جز کنار کشیدن دکتر لنکرانی به نفع دکتر جلیلی، ائتلاف مهم و تأثیر گذار دیگری به صورت عملی رخ نداد. نه ائتلاف 5 نفره و نه ائتلاف 3 نفره نتوانستند روی یک گزینه به تفاهم برسند و هر دو ائتلاف بعد از ثبت نام، با تمام توان تا آخرین مهلت ثبت نام کنار نکشیدند و ائتلاف 5 نفره بدون هیچ نماینده حذف شد ولی ائتلاف 3 نفره با هر سه نامزد هم اکنون در عرصه باقی مانده است. از سوی دیگر بین آقایان روحانی و عارف نیز قرابت زیادی وجود دارد و حامیان اصلی ایشان (یعنی آقایان هاشمی و خاتمی) نیز از همدیگر حمایت کردند ولی همچنان نمی توانند روی حذف یک گزینه کنار بیایند.

اگر همه ی ائتلافی ها همانند دکتر لنکرانی که از همان ابتدا گفته بود با حضور جلیلی کنار می کشد، روی حرفشان می ایستادند، تا اکنون به جای 8 نامزد، می شد 5 نامزد داشت و با 5 نامزد، یقیناً بحث تبلیغات تلویزیونی با رویکرد مناظره های چالشی نیز میسر می شد، در حالی که اکنون عملاً مناظره های چالشی به دلیل محدودیت زمانی و تعدد نامزدها و کثرت محورهای بحث، عملاً غیر میسر شده است.

یکی دیگر از ایرادهای مناظرات این است که برخی نامزدها بیش از این که از برنامه های خود بگویند، به دلیل عدم حضور نماینده دولت و یا عدم حساسیت مجریان برنامه، تخریب دولت های گذشته و سیاه نمایی را دنبال می کنند و البته نباید فراموش کرد که مردم کشورمان نسبت به تخریب بسیار حساسند و این تخریب ها برای نامزدها فقط تأثیر عکس خواهد گذاشت، به خصوص وقتی که تخریب بدون ارائه ی برنامه و پیشنهاد مدون و علمی و با سوابق متناقض با تخریب و یا در خصوص نقاط قوت صورت گیرد. از نمونه این تخریب ها می توان متهم کردن به بی اخلاقی در عین سوابق بی اخلاقی، متهم کردن به سوء مدیریت در عین داشتن سوابق سوء مدیریت، متهم کردن به فساد اقتصادی در عین سابقه حمایت از مفسدان اقتصادی، که همگی فوراً در ذهن مخاطبان تجسم یافته و منجر به کاهش محبوبیت تخریب کنندگان می گردد.

بحث دیگری که در مناظره اول رخ داد، منطقی نبودن برخی از سوالات بود که بعضاً مرا به یاد برخی سوالات غیرکارشناسی برنامه پایش شبکه 1 می انداخت، ای کاش سوالات برنامه مناظره با دقت بیشتری تنظیم می شد تا هم برخی نامزدها از آنها فرار نکنند و هم برای مردم قابل استفاده باشد.

یکی دیگر از آسیب های مناظره، اصالت دادن به این گزینه بود که هر نامزد برنامه نامزد دیگر را نقد کند و حال این که این مسئله با شأن تبلیغات سالم در تضاد است، یعنی نباید اصل بر دعوا باشد و ای کاش نامزدها در کنار نقد برنامه ها و طرح برنامه هایشان از برخی حرف های خوب رقبا نیز حمایت می کردند. نقد برنامه های هر نامزد می تواند در برنامه های کارشناسی صورت گیرد تا اساتید فن، برنامه های نامزدها و یا نمایندگان شان را در حضور خودشان نقد نمایند، لذا ضمن این که نباید از بحث چالشی کردن پرهیز کرد بلکه باید اصل بر طرح و تحلیل برنامه و واکاوی اختلافات و البته تفاهمات باشد نه بر مچ گیری و ضایع کردن رقیب! و البته در چنین برنامه ای، کسانی مانند دکتر سعید جلیلی که به طرح برنامه ی خود و امتناع از نقد یا تخریب دیگران اصالت می دهند مظلوم واقع می شوند.