ششگانه ای در مواضع حکیمانه و منصفانه مقام معظم رهبری

دیروز سخنان مهم مقام معظم رهبری که در هفته ی دولت و در جمع دولتمردان ایراد شد را شنیدیم، سخنانی که دلسوزی، محبت و انصاف در آنها مثل همیشه موج می زد، رهبری از نقاط قوت دولت گفتند و در عین حال نیز نقاط ضعف را صریح، دوستانه و با کمترین تلخی بیان کردند و در نهایت نیز بدون هرگونه توهین و عصبیت، برخی از خطوط قرمز بعضاً کمرنگ شده (در ذهن برخی مسئولان) را دوباره پررنگ کردند، جالب است که این سخنان بعضاً در پاسخ به سیاه نمایی ها، بی انصافی ها و عصبیت های برخی حاضران جلسه و اعضای دولت ایراد شد و در عین جامعیت، کمترین تندی و طعنه ای را به مستمع منتقل نمی کرد.

مواضع منصفانه، حکیمانه و در نهایت ادب از سوی رهبری نه تنها در سخنرانی دیروز که در تمام بیانات ایشان وجود دارد و شاید به این لحاظ برای ما عادی شده باشد، در صورتی که بی توجهی به این سلک و رفتار به خصوص برای کسانی که مدعی ولایت مداری هستند نمی تواند قابل بخشش باشد به خصوص این که ایشان در همین سخنرانی نیز مجدداً بر لزوم رعایت انصاف در انتقاد تأکید کردند و از آنجا که الگو گرفتن از رفتار مقام معظم رهبری بدون توجه داشتن به ریشه های این رفتار قابل تحقق نخواهد بود، حقیر در این مطلب به شش ریشه ی موضع گیری های منصفانه و حکیمانه در بیانات رهبری اشاره می کنم:

۱- حب و بغض ها یا همان تعصب و کینه هایی که براساس هوای نفس شکل گرفته باشند، همواره روی موضع گیری افراد تأثیر می گذارد و موجب بی انصافی خواهند شد، در حالی که اگر معیارهای دوستی و دشمنی افراد براساس معیارهای الهی و غیرنفسانی باشد عملاً بسیاری از این حب و بغض ها اصولاً در دل ما شکل نمی گیرد، یا تغییر می کند و یا حتی برعکس می شود. کنترل این حب و بغض ها در موضع گیری های رهبری کاملاً مشخص است، به حدی که بعضاً مواضع غیرخصمانه و حتی دوستانه ی رهبری در برابر برخی منتقدان و مخالفان برای ما تعجب برانگیز می شود، رفتار ایشان رحماء بینهم و اشداءعلی الکفار را به خوبی برای ما به نمایش می گذارد، مسئله ای که متأسفانه در رویکرد برخی از مسئولان کشور دیده نمی شود، رهبری به همان میزان که با دشمنان اسلام، حق و بشریت با شدت برخورد می کنند، در برابر دوستان و دلسوزان اسلام، ایران و بشریت با صبر و محبت برخورد می کنند و به همین دلیل باید توجه کنیم که حب و بغض های نفسانی که بعضاً در نتیجه تمایل به حزب، دوست، زن و فرزند، مال و مقام رخ می دهد می توانند به مانند سدی مانع انصاف ورزی ما بشوند.

۲- دوراندیشی از ریشه های انصاف و صبر در رفتارهای مقام معظم رهبری است، ایشان برخلاف ما به حال و آینده ی کوتاه مدت نگاه نمی کنند، ایشان مسائلی که حل شان به زمان نیاز دارد را به درستی تشخیص می دهند و به خوبی در برابر آنها صبر و حوصله پیشه می کنند و در عین حال تأثیرشان را برای مدیریت زمان و عبور سریعتر و بهتر از دوران های گذر بر جامعه برجا می گذارند. مقام معظم رهبری مسائل را در یک یا دو دوره ریاست جمهوری خلاصه نمی بینند و به همین دلیل است که با دولت ها به نحو احسن همکاری می کنند تا آینده کشور فدای مسائل زودگذر نگردد و به همین خاطر نیز هموارده دولت ها را دعوت می کند فرصت خدمت را مغتنم بشمارند. به عنوان مثال ایشان درک کرده اند که برخی از مسئولان و مردم برای درک حقیقت دشمن و اهمیت مقاومت به زمان و تجربه نیاز دارند و به همین دلیل با امید به فضل الهی مجوز نرمش قهرمانانه را صادر کردند و در عین حال به مردم و مسئولان کمک می کنند تا آنچه را که برای درک آن به زمان نیاز دارند سریعتر متوجه شوند.

۳- تجارب تاریخی، سیاسی و اجتماعی مقام معظم رهبری در اتخاذ مواضع صبورانه و منصفانه ی ایشان تأثیر می گذارد، البته ایشان حتی در موضع گیری های دهه های قبل شان نیز با همین انصاف، صبر و ادب رفتار می کردند لیکن پستی و بلندی های روزگار برای هرکسی که به چشم عقل و هوش به مسائل نگاه می کند در افزایش صبر و بصیرت کارگشا است. وقتی کسی ریزش و رویش ها را در کنار هم و توأمان می نگرد، وقتی که محبوبیت یا منفوریت جریان ها را با دقت مورد توجه قرار می دهد و وقتی که سرد و گرم روزگار را نه مانند مبتلایان به روزمرگی مزمزه می کند، بدیهی است که در برابر طوفان ها، سختی ها، دشمنی ها و حتی دوستی ها منفعلانه رفتار نمی کند. در میان تجربه های تاریخی، تاریخ اسلام و اهل بیت به واسطه ی حضور معصوم در متن آنها بیشترین و مفیدترین درس ها را با خود دارد که غور در زندگی و تاریخ اهل بیت مانند آنچه که در جنگ صفین یا صلح امام حسن یا قیام کربلا رخ داد و در مثال های رهبری مانند همین نرمش قهرمانانه وجود دارد، می تواند بهترین معیار برای موضع گیری مانند موضع گیری معصوم را ایجاد نماید.

۴- مردمی بودن و پرهیز از دیکتاتوری از ویژگی های لازم برای هر رهبر و مدیری است و این خصلت در شیوه ی رفتار مقام معظم رهبری به وضوح قابل مشاهده است، طیف های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی متنوعی در کنار ایشان حاضرند و به بیان نقد، نظر و پیشنهاد می پردازند و ایشان با دقت آنها را می شنود و یادداشت برمی دارد و حال این که بسا مسئولان دیگری که از روزآغاز مسئولیت، گوش شان را به نقد و نظر دیگران می بندند و دهانشان را به بیان و دیکته ی نقطه نظرات شان باز نگاه می دارند و چه بسا دهان منتقدان را خرد می کنند. جوشیدن رهبری با شاعر، هنرمند، سیاستمدار، دانشمند، حوزوی، دانشگاهی (اعم از استاد و دانشجو) مقوله ای است که مستمراً مشاهده می شود، چرا که کسی که اطلاعات دقیقی از نقطه نظرات جریان های مختلف نداشته باشد و بخواهد بر اساس شایعات یا اخبار غیرموثق یک سویه موضع گیری کند یقیناً دچار بی انصافی خواهد شد.

۵- آگاهی از علوم روز در تبدیل داده های موثق به تحلیل های صحیح نقش مهمی ایفا می کند، کسی که از علوم اقتصادی، سیاسی یا اجتماعی هیچ اطلاعی نداشته باشد نمی تواند در خصوص عملکرد اقتصادی، سیاسی یا اجتماعی فرد یا گروهی خاص تحلیلی درست و موضع گیری صحیحی داشته باشد، مقام معظم رهبری با توجه به تجارب و مطالعاتی که در عرصه های مختلف علمی و اجرایی داشته اند به دامنه ی وسیعی از علوم اشراف دارند که این آگاهی ها موجب می شود در شنیدن اطلاعات، اخبار و تحلیل های پیرامونی خود به مثابه ی یک کارشناس فنی، صاحب تحلیل مستقل باشد و همین مجهز و مسلح بودن به علم روز موجب می گردد تا ایشان بیش از این که از سوی اطرافیان و جریان ها تحت تأثیر قرار گیرند، بر مدار علم و انصاف باقی بمانند، معضلی که متأسفانه در برخی دیگر از علمای دینی مشاهده گردیده است که به دلیل عدم مجهز بودن به این علوم در موضع گیری ها صرفاً تابع برخی نزدیکان شان بوده اند و به همین دلیل دچار اشتباهات تاریخی و غیرقابل جبران گردیده اند.

۶- فن بیان و قدرت قلم از دیگر عوامل مؤثر در موضع گیری های ویژه ی رهبری است، ایشان نه تنها تحلیل های صحیح و علمی از مسائل روز کشور و جهان ارائه می کنند، بلکه این تحلیل ها را با بهترین، شیواترین، مؤثرترین و زیرکانه ترین عبارات بیان می کنند تا تندی نقد به خادمان و مسئولان را بکاهند و طوری صحبت می کنند که در عین حمایت، کمترین هزینه برای خادمان را به همراه داشته باشد، پاسخ دقیق رهبری به نامه ی جناب روحانی در خصوص عقد توافقنامه ژنو (با به کار بردن عبارت “آنچه مرقوم داشتید”) یکی از مثال های ماندگار در این خصوص است، ایشان معمولاً هیچ جریانی را صرفاً نقد نمی کنند بلکه همواره در کنار نقدهای شان بیانی از نقاط قوت آن جریان نیز ارائه می نمایند تا تلخی نقد در میان حلاوت تشویق و تمجید گم شود.

پی نوشت: این نوشته به هیچ وجه قائل به معصومیت مقام معظم رهبری نیست لیکن می گوید که نمی توان و نباید نسبت به شایستگی های رهبری برای الگوبرداری بی توجه ماند.

در حاشیه اظهارات دکتر عباس آخوندی در برنامه نگاه یک

به مناسبت هفته ی دولت و در ادامه ی حضور اعضای هیأت دولت در برنامه های صدا و سیما، دیشب آقای دکتر عباس آخوندی وزیر محترم راه و شهرسازی میهمان برنامه نگاه یک سیما بود که بخش زیادی از وقت برنامه را مسائل مربوط به مسکن، مسکن اجتماعی و مسکن مهر به خود اختصاص داد که در ادامه ضمن طرح برخی از سخنان ایشان به نقد آنها می پردازم:

جناب دکتر عباس آخوندی همچنان به طرح مسکن مهر به عنوان یک طرح ناموفق و عامل تورم ۵۰ درصدی اشاره کردند و آن را از نوع ضربتی و غیرمفید اعلام کردند ولی جالب است که برنامه ی خودشان در تمهید تسهیلات ۸۰ میلیون تومانی برای خرید مسکن که به مراتب دفعتی تر و ضربتی تر از طرح مسکن مهر به نظر می رسد را عامل خانه دار شدن مردم و خروج بازار مسکن از رکود معرفی می کردند!

وزیر مسکن اعلام کردند که برای سقف ۳۰۰ هزار نفر در سال تسهیلات تا سقف ۸۰ میلیون تومانی برنامه ریزی شده است و در پاسخ به سؤال مجری برنامه در خصوص این که “چرا بین این ۳۰۰ هزار در سال و بیش از یک میلیون نیاز مسکن در سال فاصله ی زیادی وجود دارد” گفت که این تسهیلات برای طبقات متوسط تدارک دیده می شود و برای طبقات پایین تر از متوسط و بالاتر از آن برنامه های دیگری قابل اجرا است در صورتی که اگر قرار باشد این طرح طبقات متوسط را خانه دار کند، باید خیلی بیش از ۳۰۰ هزار نفر را تحت پوشش قرار دهد، چرا که مسلماً طبقات متوسط جامعه بیش از نیمی از جمعیت کشور و به خصوص قشر بی خانه را شامل می گردد، یعنی اگر یک میلیون نفر در سال به جمع نیازمندان خانه اضافه شود مطمئناً بیشترین سهم آنها از طبقات متوسط خواهد بود.

وزیر محترم مسکن در توضیح این که مابقی قیمت خانه از چه راهی باید تأمین شود می گوید که حدود ۲۰ میلیون تومان باید توسط خانواده ها و صندوق های پس انداز ذخیره شود و در کنار تسهیلات ۶۰-۸۰ میلیون تومانی چیزی حدود ۵۰ میلیون تومان نیز از اقوام و خانواده های شان جمع آوری شود! جالب است که ایشان برای اثبات عملی بودن این روش نحوه ی خانه دار شدن خودشان را مثال زدند که این نوع اثبات کردن مسئله در نوع خودش جالب توجه بود.

دکتر آخوندی در بخشی از سخنانش افزایش رقم تسهیلات به حدود ۸۰ میلیون تومان را عامل کاهش رکود بازار مسکن معرفی کرد که مجری برنامه از او در خصوص احتمال افزایش قیمت مسکن با این تسهیلات سؤال کرد که وزیر این مسئله را رد کرد، جناب آخوندی می گوید که دولت فقط تقاضا را تحریک نخواهد کرد بلکه درصدد تحریک عرضه نیز برمی آید و این مسئله را موجب تعادل عرضه و تقاضا و مانع افزایش قیمت مسکن معرفی کرد، در صورتی که بین این تحریک تقاضا و تحریک عرضه مسلماً فاصله ی زمانی ایجاد خواهد شد که این تأخیر یقیناً موجب افزایش قیمت مسکن از سطح فعلی خواهد گردید.

در بخشی از برنامه که مجری برنامه راه حل دولت را با توجه به رقم بالای تسهیلات و رقم بالای آورده غیرعملی دانست وزیر با دلخوری از مجری خواست تار راه دیگری بدهد و مجری پیشنهاد داد دولت قیمت زمین را صفر کند که وزیر این راه حل را مقطعی و بی فایده دانست و دوباره این مسئله را بهانه ای برای هجمه به طرح مسکن مهر قرار داد و حال این که استفاده از زمین های بلااستفاده ی دولتی عملاً اقدامی مناسب برای نصف شدن قیمت تمام شده مسکن خواهد بود، اقدامی که هم باعث کاهش آورده ی متقاضیان می شود و هم باعث کاهش مبلغ تسهیلات بانکی تا به این شکل هم نقدینگی افزایش کمتری یابد و هم اقساط تسهیلات برای طبقات متوسط قابل بازپرداخت باشد.

یکی از مواردی که وزیرمسکن به آن اشاره کردند این بود که ایشان از نهادهای غیر دولتی مانند شهرداری ها و بیمه ها و مؤسسات حمایتی توقع دارند که در امر تأمین مسکن طبقات متوسط و ضعیف ورود پیدا کنند و حال این که خود دولت از تکلیفی که قانون اساسی در این خصوص برعهده او گذاشته است به این راحتی شانه خالی می کند! آیا به راستی یک خانواده­ ی متوسط که ماهانه در حال پرداخت اجاره خانه هم هست می تواند در عین حال ماهانه مثلاً ۵۰۰ هزارتومان پس انداز هم بکند؟! که اگر بتواند بعد از مثلاً ۵۰ ماه به پس انداز مورد نظر وزیر یعنی ۲۵ میلیون تومان برسد! و بعد که تسهیلات ۸۰ میلیون تومانی اش آماده شد ماهانه بیش از ۱ میلیون تومان هم قسط بدهد و در عین حال هم آن ۵۰ میلیون تومانی را که از خانواده و دوستان قرض گرفته بود را هم بازپس دهد؟! متأسفانه به نظر می رسد فضایی که وزیر مسکن در آن مشغول طرح ریزی است بیش از این که روی زمین باشد در وهم و خیال و آسمان غوطه ور است، با این وضعیت حتی اگر برنامه های خیالی جناب وزیر به پیش هم برود بعید است که بتواند حتی نیمی از نیاز مسکن جامعه را پوشش بدهد و یا حتی کورسو امیدی برای خانه دار شدن طبقات متوسط ایجاد نماید.